Sự khác nhau giữa thuốc giảm đau trung ương và thuốc giảm đau gây nghiện

Trong y học, thuốc giảm đau trung ương và thuốc giảm đau gây nghiện (opioid) là hai nhóm chính. Mặc dù cả hai nhóm này đều có khả năng giảm đau hiệu quả, nhưng chúng có những đặc điểm, cơ chế khác nhau.

Sự khác nhau giữa thuốc giảm đau trung ương và thuốc giảm đau gây nghiện

1. Thuốc giảm đau trung ương

1.1. Định nghĩa và cơ chế hoạt động

Dược sĩ các trường Cao đẳng Dược Hà Nội và Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ: Thuốc giảm đau trung ương (Central Analgesics) là nhóm thuốc tác động trực tiếp lên hệ thống thần kinh trung ương (CNS) để giảm cảm giác đau. Cơ chế hoạt động của thuốc giảm đau trung ương thường liên quan đến việc ngăn chặn hoặc làm giảm sự truyền dẫn tín hiệu đau từ các vùng ngoại vi về não, hoặc thay đổi cách thức mà não bộ cảm nhận và phản ứng với cơn đau.

1.2. Các loại thuốc giảm đau trung ương

Một số loại thuốc giảm đau trung ương phổ biến bao gồm:

• Paracetamol (Acetaminophen): Thuốc này thường được sử dụng để giảm đau nhẹ đến trung bình và hạ sốt. Cơ chế chính xác của paracetamol vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng nó được cho là tác động lên hệ thống thần kinh trung ương để giảm đau.
• Tramadol: Là một loại thuốc giảm đau trung ương mạnh hơn paracetamol, tramadol hoạt động bằng cách liên kết với các thụ thể opioid trong não, nhưng không gây nghiện mạnh như các opioid truyền thống.

1.3. Tác dụng phụ

Thuốc giảm đau trung ương thường có ít tác dụng phụ hơn so với thuốc giảm đau gây nghiện. Tuy nhiên, vẫn có thể gặp một số tác dụng phụ như:

• Buồn nôn, nôn mửa
• Chóng mặt, buồn ngủ
• Phản ứng dị ứng

2. Thuốc giảm đau gây nghiện (Opioid)

2.1. Định nghĩa và cơ chế hoạt động

Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho hay: Thuốc giảm đau gây nghiện, hay opioid, là nhóm thuốc có nguồn gốc từ cây thuốc phiện hoặc các dẫn xuất tổng hợp của nó. Opioid hoạt động bằng cách gắn kết với các thụ thể opioid trong não và tủy sống, ức chế sự truyền tín hiệu đau và thay đổi cách mà não bộ cảm nhận và phản ứng với cơn đau.

2.2. Các loại thuốc giảm đau gây nghiện

Một số loại opioid phổ biến bao gồm:

• Morphine: Là một trong những opioid mạnh nhất, thường được sử dụng trong điều trị đau cấp tính và đau mạn tính.
• Codeine: Thường được sử dụng để điều trị đau nhẹ đến trung bình và thường kết hợp với paracetamol hoặc ibuprofen.
• Oxycodone: Một loại opioid mạnh hơn codeine, được sử dụng cho các cơn đau trung bình đến nặng.
• Fentanyl: Một opioid rất mạnh, thường được sử dụng trong trường hợp đau dữ dội hoặc đau sau phẫu thuật.

2.3. Tác dụng phụ

Opioid có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:

• Tác dụng phụ thường gặp: Buồn nôn, nôn mửa, táo bón, buồn ngủ, chóng mặt.
• Tác dụng phụ nghiêm trọng: Suy hô hấp, hạ huyết áp, loạn nhịp tim.
• Nguy cơ gây nghiện và lệ thuộc: Opioid có khả năng gây nghiện cao, dẫn đến việc sử dụng lạm dụng và phát triển tình trạng lệ thuộc thuốc. Người dùng có thể phát triển tình trạng dung nạp thuốc, cần liều cao hơn để đạt được hiệu quả giảm đau tương tự, điều này làm tăng nguy cơ quá liều và tử vong.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo dược sĩ Cao đẳng Dược 

3. So sánh thuốc giảm đau trung ương và thuốc giảm đau gây nghiện

3.1. Cơ chế hoạt động

• Thuốc giảm đau trung ương: Hoạt động chủ yếu bằng cách ngăn chặn hoặc giảm sự truyền tín hiệu đau trong hệ thống thần kinh trung ương, hoặc thay đổi cách mà não bộ cảm nhận và phản ứng với cơn đau.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Gắn kết với các thụ thể opioid trong não và tủy sống, ức chế sự truyền tín hiệu đau và thay đổi cách mà não bộ cảm nhận và phản ứng với cơn đau.

3.2. Hiệu quả giảm đau

• Thuốc giảm đau trung ương: Thường hiệu quả trong việc giảm đau nhẹ đến trung bình. Ví dụ như paracetamol, tramadol.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Hiệu quả cao trong việc giảm đau trung bình đến nặng, đặc biệt trong trường hợp đau cấp tính, đau sau phẫu thuật và đau do ung thư. Ví dụ như morphine, oxycodone, fentanyl.

3.3. Tác dụng phụ

• Thuốc giảm đau trung ương: Ít tác dụng phụ nghiêm trọng hơn, nhưng có thể gây buồn nôn, chóng mặt và buồn ngủ.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng hơn, bao gồm suy hô hấp, hạ huyết áp, loạn nhịp tim và nguy cơ gây nghiện cao.

3.4. Nguy cơ gây nghiện

• Thuốc giảm đau trung ương: Ít nguy cơ gây nghiện hơn. Tuy nhiên, một số loại như tramadol có thể gây nghiện nếu sử dụng không đúng cách.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Nguy cơ gây nghiện cao, dẫn đến việc sử dụng lạm dụng và phát triển tình trạng lệ thuộc thuốc.

Theo thông tin y tế cho thấy thuốc giảm đau trung ương và thuốc giảm đau gây nghiện đều có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị cơn đau, nhưng chúng có cơ chế hoạt động, hiệu quả, tác dụng phụ và nguy cơ gây nghiện khác nhau. Việc lựa chọn loại thuốc giảm đau phù hợp cần dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân, mức độ đau và các yếu tố nguy cơ. Bác sĩ cần cân nhắc kỹ lưỡng và theo dõi chặt chẽ khi kê đơn thuốc giảm đau, đặc biệt là các loại opioid, để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Tổng hợp bởi  ykhoaviet.edu.vn