Cách sơ cứu bệnh nhân khi bị gãy cột sống

Gãy cột sống là một cấp cứu ngoại khoa, chiếm tỷ lệ 3 – 4% trong tổng số các loại gãy xương. Sơ cứu ban đầu sớm, đúng là một việc quan trọng giúp cho điều trị tốt, làm giảm tỷ lệ tử vong và di chứng cho người bệnh.

• Dấu hiệu nhận biết sơm ung thư Đại trực tràng
• Nguyên nhân và cách điều trị bệnh viêm Amidan

Triệu chứng khi bị gãy cột sống

Tuỳ theo gãy cột sống có kèm theo tổn thương xương và tuỷ hay không mà chia làm 2 thể lâm sàng sau đây:

 Gãy cột sống không liệt tuỷ

Đau: Đau khu trú rõ rệt ở 1 hoặc 2 đốt sống. Khi gõ nắn hoặc vuốt nhẹ từ dưới lên bệnh nhân đau nhiều nơi bị tổn thương.

Giảm cơ năng: Các động tác cúi nghiêng ngửa giảm rõ. Nếu tổn thương nặng bệnh nhân không cử động được.

Biến dạng

• Nhìn khoảng cách giữa 2 mấu gai doãng rộng. Mấu gai gồ ra sau làm gù lưng.

Sờ nắn: Vuốt nhẹ từ dưới lên theo cột sống bệnh nhân đau ở nơi tổn thương .

X quang: Chụp hai phim thẳng và nghiêng để phát hiện vị trí của tổn thương và sự di lệch.

Gãy cột sống có liệt tuỷ

Triệu chứng về thần kinh (liệt tuỷ): Tuỳ theo thương tổn làm liệt hoàn toàn hay không hoàn toàn mà có dấu hiệu liệt nhiều hay ít.

 Liệt cơ:

• Nếu gãy trên đốt sống cổ V thì liệt tứ chi.
• Nếu gãy cột sống lưng hay thắt lưng thì liệt 2 chi dưới.
• Tính chất liệt: Liệt mềm làm các phản xạ và cử động mất.

Liệt cơ thắt: Gây tình trạng bí đại tiểu tiện (ở nam giới khi đứt tuỷ thì dương vật luôn luôn bị cứng). Kèm theo có rối loạn về dinh dưỡng như loét. Nó xuất hiện vào ngày thứ 3 ngay sau khi bị liệt.

Mất cảm giác:

• Nếu tổn thương dưới đốt thắt lưng I: Mất cảm giác vùng tầng sinh môn.
• Nếu tổn thương đốt thắt lưng I : Mất cảm giác mặt ngoài và sau của  chi dưới.
• Nếu tổn thương dưới đốt sống lưng X đến XII: Mất cảm giác vùng bụng.
• Nếu tổn thương  càng cao thì mất cảm giác càng cao tương ứng với nơi xuất phát của dây thần kinh tuỷ sống.

Cách xử trí khi bị gãy cột sống

Theo Các chuyên gia Y khoa Việt Nam Việc sơ cứu bệnh nhân gãy cột sống rất quan trọng, nếu không làm đúng và làm sớm có thể gây chết hoặc làm tổn thương nặng thêm.

Chèng shock

• Ủ ấm, giảm đau, tiêm thuốc trợ lực, trợ tim.

Khám

•  Nhẹ nhàng và toàn diện để phát hiện các thương tổn kèm theo và thương tổn tại cột sống.
• Khi khám không cho bệnh nhân cúi hoặc ngồi, phải để bệnh nhân nằm.

Phương tiện chuyên chở

• Đặt bệnh nhân nằm ngửa trên cáng cứng hoặc nằm sấp trên cáng mềm.
• Cáng cứng: Loại có khung riêng, cáng kim loại, cáng thô sơ như: ván, cánh cửa, hoặc chõng tre.
• Cáng mềm: Như cáng bạt, võng. Bệnh nhân phải được cố định cẩn thận đầu, ngực, chậu hông xuống cáng để tránh di lệch thêm gây tổn thương tuỷ sống.

Chuyên chở

• Quá trình chuyên chở phải nhẹ nhàng và có cán bộ y tế đi theo để đề phòng sốc.