Ngón tay dùi trống: Chẩn đoán và cơ chế hình thành

Ngón tay dùi trống được mô tả là sự phát triển lớn hơn bình thường của móng tay hoặc móng chân, mang theo hình dáng giống như một chiếc thìa úp ngược. Vậy cơ chế hình thành ngón tay dùi trống là gì?

Ngón tay dùi trống: Chẩn đoán và cơ chế hình thành

Ngón tay dùi trống là gì?

Chuyên gia y khoa tại các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho biết: Hiện tượng ngón tay dùi trống là kết quả của những biến đổi vật lý ở móng tay (đôi khi ở móng chân), xuất phát từ một hoặc một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Thay đổi ở ngón tay và móng tay có thể phát triển trong khoảng vài tuần hoặc thậm chí vài năm, phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể.

Ngón tay dùi trống được mô tả là sự phát triển lớn hơn bình thường của móng tay hoặc móng chân, mang theo hình dáng giống như một chiếc thìa úp ngược. Đầu ngón tay thường trở nên sưng tấy và đỏ, đặc điểm này là không bình thường và là biểu hiện của tình trạng sức khỏe đặc biệt là bệnh lý tim mạch.

Các dấu hiệu của ngón tay (chân) dùi trống bao gồm:

1. Móng tay hoặc móng chân phát triển lớn hơn và có hình dạng không bình thường.
2. Móng tay hình dùi trống thường cong xuống đáng kể và mọc lồi.
3. Giường móng trở nên mềm, có cảm giác xốp khi áp dụng áp lực lên móng.
4. Đầu ngón tay sưng, đỏ, và có thể phát nhiệt tại vùng này.
5. Nếp nhăn xuất hiện trên bề mặt của móng và da xung quanh

Chẩn đoán ngón tay dùi trống

Chẩn đoán thường dựa trên một số chỉ số và dấu hiệu vật lý. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán phổ biến:

1. Góc Giữa Giường Móng và Móng Tay:
   • Trong trạng thái bình thường, góc giữa giường móng và móng tay là khoảng 160 độ.
   • Khi góc này lớn hơn 180 độ, có thể là dấu hiệu của ngón tay dùi trống.
2. Tỷ Lệ DPD/IPD:
   • Tính toán tỷ lệ giữa chiều cao đốt xa ngón tay (Distal Phalangean Depth – DPD) và gian đốt ngón giữa xa (Inter Phalangean Depth – IPD).
   • Trong trường hợp ngón tay dùi trống, tỷ lệ DPD/IPD thường lớn hơn 1, ngược lại với ngón tay khỏe mạnh.
3. Dấu Hiệu Schamroth:
   • Áp 2 mặt móng của 2 đầu ngón tay trỏ lại với nhau.
   • Trong ngón tay bình thường, khoảng trống giữa 2 móng rất nhỏ hoặc không có.
   • Ngược lại, nếu xuất hiện khoảng cách lớn hoặc góc tạo bởi 2 mặt lớn hơn bằng 30 độ, có thể là dấu hiệu của ngón tay dùi trống.

Những phương pháp này cung cấp thông tin hỗ trợ cho việc chẩn đoán ngón tay dùi trống, nhưng việc đưa ra chẩn đoán chính xác thường đòi hỏi sự đánh giá của chuyên gia y tế, như bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia về nội tiết.

Hình ảnh ngón tay dùi trống

Cơ chế hình thành ngón tay dùi trống và nguyên nhân liên quan

Hiện có nhiều giả thuyết nhằm giải thích cơ chế hình thành ngón tay dùi trống, tuy nhiên vẫn còn nhiều khía cạnh chưa được hiểu rõ. Một trong những giả thuyết được chấp nhận nhiều nhất liên quan đến tiểu cầu và các yếu tố tăng trưởng có nguồn gốc từ tiểu cầu, thường được viết tắt là PDGF. Tuy nhiên, giả thuyết này không giải thích được tại sao ngón tay dùi trống thường xuất hiện một bên và không áp dụng cho tất cả các trường hợp.

Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM cho biết: Ở người khỏe mạnh, đại bào thoát ra khỏi tuỷ xương nhưng thường bị chặn trước mao mạch phổi do kích thước quá lớn. Khi có shunt không đi qua mao mạch phổi, đại bào này có thể đi vào hệ thống mạch máu và mắc kẹt ở mao mạch nhỏ tại vùng đầu ngón tay. Tại đây, chúng giải phóng PDGFs, một yếu tố tăng trưởng có nguồn gốc từ tiểu cầu, khích lệ sự tăng sinh tế bào cơ và nguyên bào sợi, tạo ra biểu hiện đặc trưng của ngón tay dùi trống.

Một giả thuyết khác đề cập đến sự giãn mạch. Trong các bệnh tim bẩm sinh, các mô ở xa trung tâm như mô ở đầu chi thường không đủ oxy, khiến các mạch máu phải giãn to để tăng lượng máu và oxy đến nuôi và cung cấp cho mô. Dần dần, điều này có thể dẫn đến hình thành ngón tay dùi trống.

Tương tự, trong các trường hợp ung thư, cơ chế giãn mạch do thiếu oxy ở mô có thể tác động lên móng tay, tuy nhiên cơ chế này vẫn còn nhiều điều chưa rõ trong các bệnh lý khác như xơ gan, bệnh Crohn, và viêm loét đại tràng.

Nguyên nhân gây ra ngón tay hình dùi trống

Ngón tay dùi trống có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

1. Ung thư: Ung thư phổi (29% người mắc ung thư phổi có dấu hiệu ngón tay dùi trống), carcinoma phế quản, ung thư hạch lympho, và u của màng phổi.
2. Nguyên nhân do phổi: Xơ hóa nang, bệnh phổi Amiang, xơ hóa phổi, bệnh xương khớp phì đại do phổi, và sarcoidosis.
3. Các bệnh tim: Tâm phế mạn, viêm nội tâm mạc, bệnh tim có tím, và dị tật tim bẩm sinh.
4. Bệnh tiêu hóa: Bệnh tiêu chảy phân mỡ, bệnh celiac (không dung nạp gluten), xơ gan, bệnh Crohn, và viêm loét đại tràng.
5. Nhiễm trùng: Lao phổi, viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, và các bệnh nhiễm trùng khác.
6. Bệnh nội tiết: Bệnh của tuyến giáp.
7. Yếu tố di truyền: Nếu cha mẹ gặp phải ngón tay dùi trống, con cái sinh ra có 50% nguy cơ mắc bệnh.
8. Những yếu tố khác: Ngón tay hình dùi trống cũng có thể xuất hiện mà không có liên quan đến bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.

Tổng hợp bởi  ykhoaviet.edu.vn, nguông VINMEC