Khi sử dụng bất kì loại thuốc nào thì cũng cần phải lưu ý thật cẩn thận, nhất là các loại thuốc kháng sinh thì cần phải tuyệt đối nghe theo chỉ định của bác sĩ.
-
Liều lượng:
Liều lượng thuốc đưa vào cơ thể ảnh hưởng đến cường độ và kiểu tác dụng. Đa số thuốc có hiệu lực điều trị khi dùng ở liều khuyến cáo.
Khi dùng liều thấp hơn không những không có tác dụng mà còn tăng nguy cơ đề kháng, làm mất tác dụng của thuốc.
Ngược lại, khi dùng liều cao hơn có thể gây ra đáp ứng quá mức, hiệu quả ngược hoặc ngộ độc, dễ dẫn đến tử vong.
Liều tối thiểu:
Liều thấp nhất có hiệu lực. Nếu dùng thấp hơn liều này không những không có tác dụng mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Liều tối đa:
Ngưỡng cao nhất cho phép, nếu cao hơn có thể gây ngộ độc. Cần thận trọng với những thuốc có “cửa sổ trị liệu” hẹp.
Liều độc:
Vượt đến liều này có nguy cơ gây tử vong.
Liều điều trị:
Còn gọi là liều hiệu lực.
Đây là liều dùng cụ thể trên từng người bệnh. Liều diều trị bao gồm liều một lần, liều một ngày và liều một đợt điều trị. Liều này có thể không giống nhau trong các lần sử dụng thuốc.
Liều trung bình:
Lượng thuốc dùng trung bình 1 lần hay 1 ngày đối với một đợt điều trị.
-
Độ tuổi:
Thuốc dùng cho trẻ em:
Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh có những đặc điểm khác với người lớn:
- Chức năng gan, thận chưa hoàn chỉnh.
- Khả năng liên kết thuốc trong máu kém.
- Thuốc lọc qua thận kém nên dễ tích luỹ.
Vì vậy, nguy cơ ngộ độc thuốc ở trẻ em cao hơn người lớn rất nhiều. Cần tránh các thuốc dễ gây kích thích hay ức chế thần kinh trung ương, kích thích da, niêm mạc, thuốc gây mất nước, nội tiết tố …
Thuốc dùng cho người cao tuổi:
Người cao tuổi có một số đặc điểm giống với trẻ em:
- Chức năng gan, thận giảm.
- Khả năng thích nghi của cơ thể kém.
- Sức đề kháng giảm.
Ngoài ra, sự hấp thu, phân bố, chuyển hóa và đào thải thuốc đều suy giảm khi tuổi càng tăng.
Vì vậy cần phải điều chỉnh chế độ và liều lượng thuốc cho người cao tuổi để tránh ngộ độc.
Hết sức thận trọng khi cho người cao tuổi sử dụng các thuốc chữa tăng huyết áp, thuốc gây mất nước, thuốc có tác dụng hướng thần kinh …
Thuốc dùng cho phụ nữ:
Phụ nữ thường nhạy cảm với các thuốc tác động trên thần kinh trung ương hơn so với nam giới. Ví dụ tác động kích thích của morphin xảy ra ở phái nữ mạnh hơn so với phái nam.
Cơ thể phụ nữ thường nhỏ hơn và có những thời kỳ sinh lý đặc biệt nên khi dùng thuốc cần lưu ý:
- Chỉ nên dùng thuốc ở liều thấp nhất có tác dụng.
- Thời kỳ kinh nguyệt: tránh dùng các thuốc chống đông, thuốc gây chảy máu, thận trọng khi dùng các thuốc ảnh hưởng đến nội tiết tố.
- Thời kỳ mang thai: trong 3 tháng đầu tốt nhất là không nên dùng bất kỳ loại thuốc nào. Lưu ý rằng các thuốc dùng trong thai kỳ có nguy cơ cao gây ra quái thai, dị dạng và ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển thai nhi.
- Thời kỳ cho con bú: các thuốc có tác dụng toàn thân khi dùng ở người mẹ đang cho con bú đều có thể bài tiết qua sữa.
- Một số thuốc tuy nồng độ trong sữa mẹ rất thấp nhưng lại có thể gây hiện tượng quá mẫn cảm ở trẻ.
- Nói chung, những thuốc cần tránh khi bà mẹ mang thai thì cũng không nên dùng khi cho bú.