Bệnh hen phế quản, y học cổ truyền coi là thuộc phạm vi của chứng háo suyển, đàm ẩm, là một bệnh xảy ra ở người có tình trạng dị ứng.
Nguyên nhân gây ra bệnh do cảm phải ngoại tà, ăn uống, tình chí thất thường, làm việc quá sức … về tạng phủ do sự thay đổi về hoạt động của tạng phế và thận vì phế khí tuyên giáng và thận nạp khí, nếu phế khí nghịch, thận không nạp khí gây các chứng khó thở, tức ngực.v.v… bệnh có liên quan mật thiết với đàm, đàm là sản vật bệnh lý do tỳ hư không vận hóa thủy thấp, thận dương hư không ôn tỳ dương vận hóa thủy cốc và không khí hóa được nước, phế khí hư không túc giáng thông điều thủy đạo, trên lâm sàng thấy các hiện tượng đờm nhiều, khó thở, ngực đầy tức .v.v…
– Bệnh xảy ra mạn tính hay tái phát, lúc lên cơn thường là chứng thực, ngoài cơn thuộc chứng hư. Vì vậy khi chữa bệnh phải phân biệt tiêu bản, hoãn cấp mà xử trí: khi lên cơn phải dùng các phương pháp châm cứu, xoa bóp thuốc đông y thuốc cắt hen hiện đại để hết cơn, khi hết cơn phải chữa vào gốc bệnh tức là Tỳ, Phế, Thận để đề phòng tái phát.
Chưa hen phế quan khi đang có cơn hen
Cơn hen xuất hiện đột ngột, khó thở thì thở ra, ngực đầy tức, tiếng rên rít, rên ngáy, có khi không nằm được, sắc mặt xanh nhạt, ra mồi hôi.
Chia làm hai thể: hen hàn và hen nhiệt.
Hen hàn:
Triệu chứng: Người lạnh, sắc mặt trắng bệch, đờm loãng có bọt dễ khạc, không khát thích uống nước nóng, đại tiện nhão, chất lưỡi đạm , rêu mỏng trắng, mạch huyền tế, khó thở.
Phương pháp chữa: Ôn phế tán hàn, trừ đàm, hạ suyển (trừ đàm lợi khiếu hoạt đàm lợi khí).
* Bài thuốc:
Bài1:
Hạt củ cải sao vàng 40g
Hạt bồ kết sao 20g
Tán bột làm viên, mỗi ngày dùng 8-10g chia làm hai lần uống.
Bài 2: Xạ can ma hoàng thang gia giảm:
Xạ can 6g Khoản đông hoa 12g
Ma hoàng 10g Ngũ vị tử 8g
Gừng sống 4g Bán hạ chế 8g
Tế tân 12g Đại táo 12g
Tử uyển 12g
Sắc uống ngày một thang
Bài 3: Tô tử giáng khí thang:
Tô tử 12g Hậu phác 8g
Quất bì 8g Quế chi 8g
Bán hạ chế 8g Ngãi cứu 12g
Đương quy 10g Gừng 4g
Tiền hồ 10g Đại táo 12g
Bài 4: Tiểu thanh long thang gia giảm:
Ma hoàng 6g Gừng khô 4g
Quế chi 6g Tế tân 4g
Bán hạ chế 12g Ngũ vị tư 6g
Cam thảo 4g Hạnh nhân 8g
Nếu đờm nhiều gây khó thở, rêu lưỡi dày dính bỏ Ngũ vị tử, cam thảo, thêm hậu phát 6g, hạt cải sao 6g, hạt tía tô 12g. Ho nhiều bỏ quế chi thêm tử uyển, khoản đông hoa, bạch tiền mỗi thứ 12g.