- Thoát khỏi tử thần nhờ ăn loại rau cực rẻ và sẵn có này
- 5 bài thuốc Y học cổ truyền trị tiêu chảy cấp hiệu nghiệm
Cây cỏ mực hay còn có tên gọi khác là cây nhọ nồi, từ lâu đã được biết đến là một loại thuốc quý có nhiều tác dụng như cầm máu, chữa bệnh dạ dày, trị sốt xuất huyết, phát ban…
Sau đây hãy cùng với ykhoaviet tìm hiểu về cây cỏ mực và tác dụng của chúng trong đông y.
Vài nét về cây cỏ mực (nhọ nồi)
Cây cỏ mực, còn có tên là nhọ nồi (Eclipta prostrata L.), thuộc họ Cúc (Asteraceae) là loài thân thảo, thân tròn màu lục hoặc đỏ tía, có lông cứng, cao độ 40 cm. Lá mọc đối hình mác. Cụm hoa màu trắng, mọc ở ngọn thân hoặc kẽ lá thành đầu. Quả bế, có 3 cạnh, hơi dẹt.
Ở Việt Nam cỏ cỏ mực phân bố rất phổ biến các tỉnh vùng đồng bằng, trung du và miền núi ở độ cao 1500 m. Vị thuốc được sử dụng chính là bộ phận trên mặt đất của cây. Có thể dùng cây tươi, hoặc cây khô. Nếu muốn dùng khô, trước khi cây ra hoa, cắt lấy bộ phận trên mặt đất, phơi khô. Khi dùng, rửa sạch, để ráo nước, cắt đoạn 3 đến 5 cm, phơi khô. Tùy theo yêu cầu có thể sao qua hoặc sao cháy để tăng tác dụng cầm máu của vị thuốc.
Tác dụng của cây nhọ nồi
Cỏ mực chứa tinh dầu, tanin, chất đắng, alcaloid, các dẫn chất thiophen, như dithienyl acetylen ester, α terthienyl, terthienyl aldehyd ecliptal, các chất wedelolacton, stigmasterol, sitosterol, daucosterol; saponin: ecliptasaponin A, B, C.
Cỏ mực có tác dụng cầm máu do tăng tổng lượng prothrombin trong máu. Với liều 3g/kg chuột, tăng thời gian Quick rõ rệt, tăng trương lực của tử cung cô lập, tăng prothrombin, không làm tăng huyết áp, không giãn mạch, còn tác dụng ức chế một số chủng vi khuẩn, tụ cầu vàng, liên cầu, trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn than, trực khuẩn đại tràng.
Theo Y học cổ truyền, cỏ mực có tác dụng lương huyết chỉ huyết, tư âm bổ thận. Dùng trị các chứng xuất huyết, thổ huyết, khái huyết, chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu, trĩ ra máu, băng huyết, ngoài ra cây nhọ nồi chữa đau dạ dày, lá nhọ nồi hạ sốt, …
Liều dùng, ngày 6g đến 12g, dạng thuốc sắc hoặc thuốc tán, dùng tươi, lượng 50g đến 100g, vò lấy dịch uống.
Lưu ý: Người đại tiện lỏng, tỳ vị hư hàn không nên dùng.
Một số chứng bệnh thường dùng cỏ nhọ nồi
Cỏ mực trị sốt cao, trúng thử, sốt xuất huyết, dùng 50g đến 100g lá tươi cỏ nhọ nồi rửa sạch, giã vắt lấy dịch uống hoặc sắc uống.
Cỏ mực trị sốt xuất huyết, sốt phát ban, cỏ nhọ nồi, rau sam, sài đất, huyền sâm, mạch môn, mỗi vị 12g, sắc uống.
Cây cỏ mực chữa rong kinh, rong huyết, cỏ mực, sinh địa, hoài sơn, mỗi vị 16g, đương quy, thỏ ty tử, bạch thược, ích mẫu, mỗi vị 12g, hương phụ 10g, sắc uống, ngày một thang.
Nhọ nồi chữa chảy máu cam, đại, tiểu tiện ra máu, cỏ mực, trắc bách diệp, huyết dụ, đều sao cháy, đồng lượng 12g, sắc uống, ngày một thang.
Cỏ mực chữa động thai ra máu, cỏ mực, ngải cứu, trắc bách diệp, tất cả đều sao cháy, mỗi vị 16g, củ gai , cành tía tô, mỗi vị 12g. Sắc uống, ngày một thang.
Cỏ mực chữa tóc bạc sớm: Rửa sạch một nắm cỏ mực vừa đủ, nấu cô đặc thành cao rồi cho thêm một lượng vừa phải nước gừng và mật ong. Nấu cho cô đặc lại lần nữa. Cho vào lọ thủy tinh, đậy nắp kín và bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp từ mặt trời. Khi dùng lấy 1 – 2 muỗng canh, hòa với nước đun sôi còn ấm hoặc cho thêm ít rượu gạo để uống 2 lần/ngày.
Cỏ mực chữa chứng tưa lưỡi ở trẻ: Giã nát một ít lá nhọ nồi và lá hẹ, lấy nước cốt hòa với chút mật ong sau đó chấm lên lưỡi của bé. Làm 2 giờ/ lần sẽ giảm tưa lưỡi ở trẻ.
Cây cỏ mực chữa đau dạ dày: rửa sạch 200g đến 300 g cỏ nhọ nồi, xay nhuyễn, lọc lấy nước uống. Mỗi sáng nên uống 1 ly 200ml đến 250ml.
Ngoài dùng cỏ mực, nghệ cũng được coi là thần dược chữa đau dạ dày. Người bệnh có thể dùng nghệ chữa đau dạ dày rất hiệu quả
Ths Phạm Thị Duyên giảng viên trường ĐH Lương Thế Vinh người đã sử dụng cỏ mực cho biết đây là vị thuốc khá đơn giản nhưng hiệu quả và lại ít tốn kém, không sợ tác dụng phụ như dùng thuốc tây.
Còn Ths Nguyễn Thị Hoa, giảng viên ngành kỹ thuật xây dựng trường ĐH Lương Thế Vinh thường xuyên dùng cỏ mực để hạ sốt cũng đã cho biết cỏ mực là thang thuốc sẵn có trong tự nhiên, dễ tìm có tác dụng rất tốt trong điều trị các triệu trứng sốt.